Ατομικές Εκθέσεις

Η παρακαταθήκη αυτή είναι αποτέλεσμα ερεθισμάτων που έλαβε από σπουδαίους δασκάλους στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ·τον Γιώργο Μαυροϊδή, τον Παναγιώτη Τέτση και τον Δημήτρη Μυταρά. Ζωγράφοι του βλέμματος, του σχεδίου, του χρώματος και της σύνθεσης. Αρετές που ενστερνίστηκε και στη δική της διδασκαλία καλώντας τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς, κυρίως της προσχολικής και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, να μυηθούν και να μυήσουν τα παιδιά στον κόσμο των εικαστικών τεχνών με δυνάμεις και δυνατότητες που δεν περιορίζονται ασφυκτικά από την εξειδικευμένη γνώση και πρακτική.

Οι αρχές αυτές φαίνεται να μην εγκαταλείπουν τις δύο άλλες της «υποστάσεις», την κεραμική και τη ζωγραφική. Όπως και τη δεύτερη έτσι και την πρώτη την σπούδασε με ιδιαίτερες διακρίσεις στην ίδια Σχολή. Η «προϊστορία» της κεραμικής είναι εμφανής στα έργα ζωγραφικής· η χειρονομιακή πινελιά, η παχιά πάστα και πολλές φορές ετερογενή υλικά προσδίδουν στην επιφάνεια του καμβά μια υλική, ανάγλυφη αίσθηση που καθίσταται ακόμη εντονότερη με τις φωτοσκιάσεις.

Πέρα απ’ αυτή την εμφανή σε αρκετά έργα της καταγωγή, η ζωγραφική της διατηρεί τη δική της εγγενή ταυτότητα. Ικανότητα στο σχέδιο (ικανότητα που σήμερα δεν αποτελεί προτεραιότητα ούτε εκ των ων ουκ άνευ των ζωγράφων), η οποία είναι εμφανής και όταν λείπει από τον πίνακα το συγκεκριμένο, αναγνωρίσιμο θέμα. Η παλέτα της, τις περισσότερες φορές, εκμεταλλεύεται μία περιορισμένη γκάμα χρωμάτων, συνήθως τα γαιώδη, των οποίων αναδεικνύει την πλούσια δυναμική. Η σύνθεσή της προσλαμβάνεται με μια φυσική απλότητα· αντιλαμβάνεται ωστόσο κανείς ότι έχουν προηγηθεί επανειλημμένες «γραφές» έως ότου η όραση να ακουμπά στην «εικόνα» με τη χαρά που της προσφέρει το αντάμωμά της με την ομορφιά.

Η ζωγραφική της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «αφηρημένη», αλλά με την έννοια που δίνει ο Σαρτρ στον όρο: «αφαιρώ σημαίνει προσθέτω»· αφαιρεί δηλαδή ό,τι περισσεύει για να φθάσει στην ουσιαστική προσέγγιση των πραγμάτων. Στις επιφάνειες του πίνακά της εξάλλου ανιχνεύονται δομές του δομικού και του φυσικού περιβάλλοντος που πολλές φορές συνυπάρχουν με τον άνθρωπο. Ανιχνεύσεις σύμφυτες με τη σύνθεση και με τη «γραφή» που ακριβώς γι’ αυτό ποικίλει και είναι φορές που σε μέρος της επιφάνειας του πίνακα δημιουργείται μια θολότητα προσεκτικά επιλεγμένης αλληλοδιείσδυσης των χρωμάτων που μοιάζει να έλκει την αφετηρία της από έργα του Γκέρχαρντ Ρίχτερ (Gerhard Richter, 1932-)ή του Σάι Τουόμπλι (Cy Twombly 1928-2011)

Η ζωγραφική της Ξένιας Αραπάκη έχει μία συνέπεια, αποτελεί καλύτερα μια εκδοχή ή μια ομοούσια σύνθεση της διδακτικής της εμπειρίας και της κεραμικής της. Με το χρώμα, το σχήμα και τη σύνθεση ανασυνθέτει τις προσωπικές της εντυπώσεις και μας καλεί να τις μοιραστούμε μαζί της αναδημιουργώντας τις δικές μας. Μπορεί η ζωγραφική της να μην μας εκπλήσσει αλλά μας ηρεμεί, μας γαληνεύει· κι αυτό δεν είναι λίγο.

Δρ. Γεωργία Κακούρου Χρόνη

Αφηγηματικές μονοχρωμίες

Η Ξένια Αραπάκη ανακαλεί μνήμες, εμπειρίες, συναισθήματα, και τα αποτυπώνει στις παλίμψηστες και αδρές επιφάνειες των καμβάδων της. Η ζωγραφική της, αν και απόλυτα αφαιρετική, δεν χαρακτηρίζεται από μια ελεύθερη και εξπρεσιονιστική απόδοση, αλλά αντίθετα διακατέχεται από μια αυστηρή ρυθμικότητα. Οι δυναμικές συνθέσεις της είναι μεθοδικά δουλεμένες με απόλυτο σεβασμό στο αρχικό σχέδιο και εξαιρετικά ισορροπημένες, παρά τις προσθήκες με ready made στοιχεία και επαναλαμβανόμενα έκτυπα μέρη. Η ίδια σημειώνει: «Η αναγλυφικότητα αυτή δεν είναι παρά η διάθεση και επιθυμία μου να απελευθερώσω τη σύνθεση από τη διδιάστατη προκρούστεια κλίνη της, αναδεικνύοντας το χρώμα ως αλληλεπίδραση της φωτεινής ακτινοβολίας με τη χρωστική ουσία και τονίζοντας συγχρόνως την απουσία φωτός μέσα από τις σκιάσεις που θα εμφανισθούν». Σε κάθε πίνακα εναλλάσσονται αέναα οι σχεδιαστικές αρμονίες με τις αντιπαραθετικές εξάρσεις, που αναπαρίστανται διακριτικά στις μονοχρωμίες και αναδεικνύονται, κάθε φορά, ανάλογα με το φως. Η καλλιτέχνις, ως δεινή γνώστρια της χρωματολογίας, μας οδηγεί τελετουργικά σε ατέρμονους νοητικούς συνειρμούς, επιμελώς κρυμμένους ανάμεσα στις τονικές ιδιαιτερότητες του άσπρου, του κίτρινου, του γαλάζιου, του πράσινου και ενίοτε γήινων χροιών. Οι τεχνικές της Ξένιας Αραπάκη είναι μικτές και πολύπλοκες και συνδυάζονται δεξιοτεχνικά πάνω στην ίδια επιφάνεια. Δίπλα στις φαρδιές ζωγραφικές πινελιές του επίπεδου φόντου η εικαστικός παραθέτει εμπίεστης τεχνικής αποσπασματικές ανάγλυφες διατυπώσεις και σε τακτά διαστήματα, ως κολάζ, ενθέτει καθρέπτες. Τα κάτοπτρα λειτουργούν διττά, τόσο ως ευφάνταστο διακοσμητικό στοιχείο αλλά και ως στοιχείο αντανάκλασης του εκάστοτε περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα αποτελούν και έναν δίαυλο συμμετοχής και διάδρασης με τον θεατή, αφού η ίδια του η μορφή ενσωματώνεται στο έργο. Όλες αυτές οι εικαστικές αφηγήσεις της, ως καταγραφές αναμνήσεων, ενδόμυχων σκέψεων και βιωμένων προσωπικών στιγμών, μπορεί να παραπέμπουν σε προσωπικά ψυχογραφήματα ή αναλαμπές μνήμης, αλλά κυρίως προβάλλουν την προσωπική της καλλιτεχνική έκφραση. Οι εκφάνσεις των διαφόρων αποχρώσεων με την πλήρη έλλειψη της πολυχρωμίας, οι επιπεδοανάγλυφες φωτοσκιάσεις της συσσωρευμένης ύλης και οι ανατρεπτικές επεμβάσεις των επιπρόσθετων αντικειμένων συγκροτούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δικής της καλλιτεχνικής ταυτότητας. Σ’ αυτή τη σειρά έργων η Ξένια Αραπάκη εστιάζει στο απέριττο και υποδηλώνει το μέγιστο.

Λουίζα Καραπιδάκη, Ιστορικός Τέχνης